saqqal

is.

1. Kişilərin üzündə və alt çənələrinin üstündə bitən tüklər. Uzun saqqal. Saqqal qoymaq. – <Məşədi İbad:> Hə. . . Çünki mən saqqalıma həna qoyuram, elə bildim ki, sən də saçına həna qoyursan. Ü. H.. <Musa:> Saqqal yalnız üzü örtən tüklərdən ibarətdir. S. Rəh..

2. Bəzi heyvanların və quşların çənəsinin altından sallanan tük topası. Keçi saqqalı.

◊ Saqqal ağar(t)maq – qocalmaq. Saqqal ağarıb, bel bükülüb, dinmə, filanı; Ovqatım olub təlx. M. Ə. S.. Ağardı saqqalı, saçı qar oldu; Sənəti sərxoşluq və qumar oldu. S. V.. Saqqala (saqqal içinə) ağ düşmək – bax saqqalı ağarmaq. Saqqala salam verməmək zar. – saymamaq, etinasızlıq göstərmək. Oğlan, saqqala niyə salam vermirsən? Ə. H.. <İnayət:> Xoş gördük, ay Məşədi Püstə bacı. Əlin böyüklər ətəyindədir, yenə saqqala salam vermirsən. H. S.. Saqqala soğan doğramaq – ələ salmaq, oynatmaq, masqaraya qoymaq. <Rüstəm Səkinəyə:> Deməli, bu ağbirçək vaxtında saqqalıma soğan doğramaq qalmışdı, hə? M. İ.. <Əşrəf Sədəfə:> Bacı, saqqalıma soğan doğrama. B. Bayramov. Saqqalbığ basmaq – üz-gözü tüklənmək, saqqalıbığı uzanıb bir-birinə qarışmaq. . . Qapıdan cır-cındır içində, saqqal-bığ basmış bir adam girdi. Ç.. Saqqalı çallatmaq – bax saqqal ağartmaq. <Səməndər Mixailə:> Saqqalı çallatsan da, yaman boşboğazsan ha! B. Bayramov. Saqqalı ələ vermək – başqasının təsiri altına düşmək, başqasının iradəsinə tabe olmaq, ixtiyarını başqasının əlinə vermək. Saqqalım yoxdur, sözüm ötmür – sözünə əhəmiyyət verilməyən, sayılmayan, dediklərinə qiymət verilməyən adamın özünə göstərilən münasibətə qarşı istehzalı cavab ifadəsi. <Salamov:> Gördün, ağa Bahadır, nə oldu? Salamməleyküm! Saqqalım yoxdur, sözüm ötmür. C. C.. Saqqalın ağarsın! – qocal, uzun ömür sür mənasında alqış ifadəsi. Saqqalın tökülsün! – qarğış məqamında işlənən ifadə. <Arvad:> A kişi, mənim üstümə arvad alırsan? A sənin saqqalın tökülsün. Ü. H.. Saqqalına dən düşmək – qocalmağa, yaşa dolmağa başlamaq. Qərənfilin atası Rüstəm kişi qısaboy bir adamdı. Saqqalına dən düşmüşdü. S. Rəh.. Saqqalında bir tük (sağ) qoymamaq – bərk dalaşmaq, saqqalını yolmaq, saqqalının tüklərini didmək (ər haqqında). <Arvad:> Görək, Kərbəlayı Qubad, hərgah sənin saqqalında bir tük qoysam sağ, onda bu ləçək mənə haram olsun. Ü. H.. Saqqalını (saç-saqqalını) dəyirmanda ağartmaq – 1) çox görüb, çox işləyib böyük təcrübə qazanmaq; 2) qocaldığı halda heç bir şey öyrənməmək. Saqqalının ağ vaxtında – qoca vaxtında, yaşlı çağında. <Sultan kəndlilərə:> Balam, mən saqqalımın bu ağ vaxtında necə sizə izin verim ki, gedib quldurluq edəsiniz? C. M..